| Ana Sayfa  | Dersler | Ders Programı | Simülasyonlar  | Diğer | İletişim |

Kimyasal Semboller, Formüller ve Denklemler

Kimyasal Semboller Bir bileşiğin elementlerden oluştuğunu ve bileşiklerin, elementlerin bileşik içerisinde belli oranlarda bulunduklarını öğrendik. Kimyasal reaksiyonlarının elementlerin bileşiklerin karşılıklı etkileşmelerinden başka birşey olmadığını da öğrendiğimize göre kimyasal reaksiyonları daha basit ve anlaşılır şekilde ifade edebiliriz. Bunun için yapmamız gereken şey uzun isimler yerine kimyasal reaksiyonların temel elemanları olan elementlerin isimlerini sembollerle göstermek bu işi daha da basitleştirebilir. İsviçreli kimyacı J.J. Berzelius'a (1779-1848) gelinceye kadar elementler için kullanılan semboller herhangi bir sistem izlememişlerdir. Berzelius'un önerisi üzerine (1814) her elementin latince başharfi sembol olarak kabul edilmiştir. Örneğin; Oksijen için O, hidrojen için H gibi. Azot N ile gösterilir çünkü nitrojen kelimesinden sembolü türetilmiştir. Bugün bilinen 110 element olduğu düşünülürse alfabadeki 28 harfin bu işe yetmeyeceği açıktır (türkçe karakterlerin hiçbiri bu tür isimlendirmede kullanılmadığından). Bu nedenle eğer farklı elementlerin ilk harfleri aynı olabilir. Hidrojen helyum örneğinde olduğu gibi bu durumda diğer elementin ikinci veya üçüncü harfleri de sembollerde kullanılır. Bu nedenle helyumunki He dir. Bu semboller yazılırken yukarıda da olduğu gibi sembol tek harften meydana geliyorsa büyük iki harften meydana geliyorsa birinci harf büyük ikinci harf küçük olacak şekilde sembolize edilir. Peryotlar cetvelinde herbir elementin adı ve sembolünü bulabilirsiniz. Kimyasal Formüler Artık elementlerin sembolerini birbirleri ile birleşme oranlarını biliyoruz. Şimdi kimyasal formüllerin nasıl yazılacağını ve okunacağını görmey çalışalım. Suyun daha önce 2 atom hidrojen ve bir atom oksijenden meydana geldiğini söylemiştik. Hidrojenin sembolünün H ve oksijenin sembolünün O olduğunu biliyoruz. Bu durumda su için aşağıdaki formülleri uydurabiliriz. H2O1 2H1O O1H2 1O2H H2O1 2H1O O1H2 1O2H H2O1 2H1O O1H2 1O2H Fakat yukarıdaki ifadelerden hiçbiri suyu göstermek için kullanılmaz ve bu konuda genel bir adlandırma standardı söz konusudur. Formüller yazılırken, öncelikle pozitif değerlikli olan element yazılır. Sonra moleküldeki sayısı altına indis olarak belirtilir. İkinci atom yazılır ve moleküldeki sayısı altına indis olarak belirtilir. Molekül içerinde atomdan 1 tane varsa indis olarak bu 1 konulmaz. Bu nedenle H ve O karşılaştırırsak H +1 değerli, ve O -2 değerli olduğunu görürüz. Bu durumda Su için H2O yazmalıyız. Oksijenin altına indis olarak 1 konulmadığına dikkat edin. Bu örnekten de görüldüğü gibi formülleri doğru yazmak için molekül içindeki türlerin yükleri konusunda fikir sahibi olmamız gerekir. (Bazı Türlerin Değerlikleri) Bu şekilde bazı bileşiklerin formülleri aşağıda verilmiştir. NiS, PbBr4, Pb3N2 , Fe2S3 , FeI2 ,Hg2F2, Cu2S , SnCl2 HgO, Sn3P4, PbCl2, Sn3N4, FeS, FeBr3, HgF2, CuS, SnI4 , Hg2O , Pb3P4, NiO, SnO2, PbO2, Fe2O3 , CuI, Hg2Cl2, CuO, Sn3N2, Hg2O2, CuCl2 Fakat bu ve benzeri bileşiklerin isimlerini nasıl okumalıyız? Tablo 1 : Çok kullanılan bazı iyonların değerlikleri. ÇOK KULLANILAN KATYONLAR +1 Yüklü +2 Yüklü +3 Yüklü +4 Yüklü H+1 Hidrojen Li+1 Lityum Na+1 Sodyum K+1 Potasyum Cu+1 Bakır (I) Ag+1 Gümüş NH4+1 Amonyum Hg2+2 Civa (I) H3O+1 Hidronyum Be+2 Berilyum Mg+2 Magnezyum Ca+2 Kalsiyum Zn+2 Çinko Cu+2 Bakır (II) Fe+2 Demir (II) Hg+2 Civa (II) Cd+2 Kadmiyum Ni+2 Nikel Pb+2 Kurşun (II) Sn+2 Kalay (II) Sr+2 Stronsiyum Ba+2 Baryum Al+3 Alüminyum Cr+3 Krom (III) As+3 Arsenik (III) Sb+3 Antimon (III) Bi+3 Bizmut (III) Fe+3 Demir (III) Au+3 Altın (III) Sn+4 Kalay (IV) Pb+4 Kurşun (IV) ÇOK KULLANILAN ANYONLAR -1 Yüklü -2 Yüklü -3 Yüklü F-1 florür Cl-1 klorür Br-1 bromür I-1 iyodür OH-1 hidroksit NO2-1 nitrit NO3-1 nitrat MnO4-1 permanganat H2PO4-1 dihidrojen fosfat HSO3-1 bisülfit HSO4-1 hidrojen sülfat HCO3-1 bikarbonat CN-1 siyanür SCN-1 tiyosiyanat ClO-1 hipoklorit ClO2-1 klorit ClO3-1 klorat ClO4-1 perklorat CH3COO-1 asetat BrO3-1 bromat IO3-1 iyodat H-1 hidrür O-2 oksit O2-2 peroksit S-2 sülfür C2O4-2 okzalat SO3-2 sülfit SO4-2 sülfat CrO4-2 kromat Cr2O7-2 dikromat MnO4-2 manganat CO3-2 karbonat HPO4-2 hidrojen fosfat N-3 nitrür P-3 fosfür PO3-3 fosfit PO4-3 fosfat